وقتی حرف از انتخاب یک روش دائمی پیشگیری از بارداری برای مردان میشود، وازکتومی بهترین و موثرترین گزینه برای پیشگیری از بارداری دائمی در مردان خواهد بود. این جراحی سرپایی و کم خطر که بیشتر از 30 دقیقه طول نمی‌کشد، با قطع کردن مسیر انتقال اسپرم، قدرت باروری را از مایع منی می‌گیرد. نتیجه این اتفاق، از بین بردن احتمال بارداری ناخواسته بدون هیچ تغییری در میل جنسی، میزان هورمون‌ها یا کیفیت رابطه جنسی زوجین خواهد بود.
در کنار همه مزایا، این روش عقیم‌سازی با احتمال بروز عوارضی مثل درد و التهاب طولانی مدت، عفونت و یا پشیمان شدن در آینده هم همراه است؛ برای همین است که جلسه مشاوره قبل از جراحی با متخصص اورولوژی باتجربه، اهمیت بالایی دارد. برای فهمیدن همه ابعاد و جوانب این عمل از جمله اینکه وازکتومی چگونه انجام میشود و چه مزایا و معایبی دارد، تا انتهای این مطلب ما را همراهی کنید.
وازکتومی چیست و چرا انجام میشود؟
مایع منی آقایان هنگام انزال، حاوی اسپرم برای بارورکردن تخمک است. اما اگر مسیر اسپرم برای رسیدن به این مایع قطع شود، باروری هم اتفاق نمی‌افتد. این همان کاری است که وازکتومی (Vasectomy) یا عمل بستن لوله‌ها در مردان انجام می‌دهد.
وازکتومی نوعی روش پیشگیری از بارداری مردان است که با هدف جلوگیری دائمی از بارداری و معمولا برای آقایان متاهل و بالای 30 سال انجام میشود.
نکته مهم اینجاست که این روش عقیم‌سازی، روی کم و زیاد شدن میزان منی یا افزایش و کاهش میل جنسی مردان اثری نمی‌گذارد، بلکه فقط مسیر اصلی عبور اسپرم از بیضه‌ها به سمت مایع منی را می‌بندد و به این ترتیب، احتمال باروری را تقریبا به صفر می‌رساند.
برای خیلی‌ها این سوال پیش می‌آید که چرا یک آقا باید تن به چنین عملی بدهد؟ در واقع علت وازکتومی به ترجیحات خود افراد برمی گردد. بسیاری از زوج‌ها به نقطه‌ای می‌رسند که مطمئن می‌شوند فرزند دیگری نمی‌خواهند. گاهی هم مسائل اقتصادی، سن و سال یا حتی سبک زندگی افراد باعث میشود که دیگر نخواهند پدر بودن را تجربه کنند.
عمل وازکتومی چگونه انجام میشود؟
عمل وازکتومی با قطع و بستن لوله‌های اسپرم‌بر در بیضه‌ها انجام میشود تا از خروج اسپرم در مایع منی مردان جلوگیری شود.
قبل از اینکه زیر تیغ جراحی بروید، باید چند مرحله مهم را طی کنید. هر مرحله، از انتخاب بهترین اورولوژیست گرفته تا ترخیص و بازگشت به خانه، نقش بسیار مهمی در میزان موفقیت عمل شما ایفا می‌کند. بیایید به این مراحل و نحوه انجام وازکتومی نگاهی بیندازیم:
- مشاوره اولیه درباره بستن لوله مردان
همه چیز از مراجعه شما به دکتر اورولوژی شروع میشود. در جلسه مشاوره قبل از عمل، اورولوژیست پرونده پزشکی شما را بررسی کرده و از شما معاینه فیزیکی به عمل می‌آورد. در قدم بعدی، درباره همه ابعاد و جوانب این جراحی از مزایا و معایب آن گرفته تا عوارض و هزینه عمل بستن لوله مردان با شما صحبت می‌کند.
این جلسه، فرصت بسیار خوبی است تا شما همه بیماری‌ها، دارو‌های مصرفی، حساسیت‌های دارویی و غذایی، سوالات و نگرانی‌هایتان را با پزشک در میان بگذارید.
- آمادگی برای جراحی
درست مثل هر جراحی دیگری، وازکتومی هم به یک سری آمادگی‌های قبلی نیاز دارد. برای این کار، متخصص اورولوژی از شما می‌خواهد تا مصرف آسپرین، ایبوپروفن، ناپروکسن و هر نوع داروی رقیق‌کننده خون مثل وارفارین و هپارین را حدود یک هفته قبل از عمل قطع کنید تا احتمال خونریزی حین عمل به حداقل برسد. علاوه بر این، قبل از عمل باید دوش بگیرید و مو‌های زائد ناحیه تناسلی و کیسه بیضه را بتراشید.
نحوه عمل جراحی وازکتومی Vasectomy
حالا می‌رسیم به جواب این سوال که “وازکتومی چگونه انجام میشود؟ “. این عمل در مطب یا کلینیک HPV رونا انجام میشود و خبر خوب اینجاست که در دسته عمل‌های سرپایی قرار دارد؛ یعنی قرار نیست بعد از عمل در بیمارستان بستری شوید.
در طول عمل، شما کاملا هوشیار خواهید بود؛ اما به لطف بی حسی موضعی، هیچ دردی حس نخواهید کرد. بیهوشی عمومی فقط در شرایط خاصی مثل اضطراب شدید بیمار یا مشکلات جسمی انجام میشود، ولی اکثر اوقات ضرورتی ندارد.
اورولوژیست از دو روش برای جراحی بستن لوله مردان استفاده می‌کند:
- روش قدیمی (وازکتومی تیغ جراحی): در این روش، جراح اورولوژی کیسه بیضه را برش می‌زند. سپس لوله‌های وابران (Vas deferens) یعنی همان لوله‌های انتقال‌دهنده اسپرم به مایع منی را بیرون می‌آورد. بعد، وسط این لوله‌ها را قطع کرده و در نهایت انتهای دو لوله را با گره زدن یا سوزاندن، می‌بندد.
- روش وازکتومی بدون تیغ (No-Scalpel): در این روش خبری از تیغ جراحی نیست و همه چیز از طریق سوراخ بسیار ریزی که جراح روی کیسه بیضه ایجاد می‌کند، انجام میشود. پزشک لوله‌ها را از این سوراخ بیرون می‌آورد، آن‌ها را می‌بُرد و در نهایت دو سرشان را می‌بندد. سوراخ هم طی چند روز، خودبخود بسته میشود.
مدت زمان عمل وازکتومی بین 15 تا 30 دقیقه است و شما همان روز مرخص شده و به خانه برمی گردید.
مزایا و معایب جراحی عقیم‌سازی مردان
با اینکه عوارض وازکتومی در مردان نسبت به عمل بستن لوله‌های رحم در زنان یا توبکتومی (Tubectomy) بسیار کمتر است، اما این موضوع دلیل نمی‌شود که شما بدون در نظر گرفتن همه جوانب تصمیم بگیرید.
جدول زیر، واقعیت‌های مربوط به فواید عمل وازکتومی و معایب آن را به شما نشان می‌دهد:
| مزایا | معایب |
| جلوگیری 99 درصدی از بارداری ناخواسته | بازگشت‌پذیری سخت و پرهزینه |
| بدون نیاز به مصرف دارو یا وسیله پیشگیری | نیاز به آزمایش منی برای تایید موفقیت |
| انجام با بی‌حسی موضعی و بدون بیهوشی | ورم یا کبودی در چند روز اول |
| بدون تاثیر روی انزال، میل جنسی و هورمون‌ها | امکان ایجاد توده کوچک اسپرم زیر پوست |
| کاهش استرس بارداری ناخواسته در رابطه | احساس پشیمانی یا کاهش اعتماد به نفس در برخی آقایان |
| جراحی کوتاه مدت، فقط ۱۵ تا ۳۰ دقیقه | احتمال درد طولانی، تجمع مایعات در بیضه یا التهاب در موارد نادر |
| تغییر نکردن حجم و ظاهر مایع منی | مشکل در تغییر نظر برای بچه دار شدن در آینده |
مراقبت‌های بعد از عمل وازکتومی
اینکه بعد از عمل وازکتومی چه کار‌هایی باید انجام داد، سوال خیلی از کسانی است که این جراحی را پشت سر گذاشته‌اند. یادتان باشد که رعایت مراقبت‌های بعد از عمل بستن لوله مردان، نه تنها درد و ناراحتی شما را کمتر می‌کند، بلکه جلوی بروز عوارض وازکتومی را هم می‌گیرد.
- ۲۴ ساعت اول استراحت کنید: حداقل یک روز کامل هیچ کار سنگینی نکنید و دراز بکشید.
- از کمپرس سرد استفاده کنید: هر چهار ساعت یک‌بار به مدت ۱۵ دقیقه، کیسه یخ پیچیده شده در حوله را روی بیضه‌ها بگذارید.
- لباس زیر چسبان بپوشید: پوشیدن لباس زیر تنگ یا استفاده از بیضه‌بند تا 1 هفته بعد از عمل با جلوگیری از حرکت بیضه‌ها، درد شما را کمتر می‌کند. اما بعد از این مدت، حتما باید از لباس زیر نخی و گشاد استفاده کنید.
- تا ۱۰ روز رابطه جنسی نداشته باشید: داشتن رابطه بعد از وازکتومی یا حتی انزال زودهنگام، باعث درد و خونریزی شما میشود. ضمنا تا وقتی آزمایش منی، عدم وجود اسپرم را نشان نداده باید از یک روش پیشگیری از بارداری استفاده کنید.
- پانسمان را مرتب تعویض کنید: اگر پانسمانتان مرطوب یا لکه‌دار شد، بلافاصله آن را با گاز استریل تمیز عوض کنید. حتی اگر پانسمان خشک بود هم بهتر است روزی یک بار آن را تعویض نمایید.
- فعالیت‌های سنگین را کنار بگذارید: تا یکی دو هفته بعد از عملاز ورزش کردن، دویدن یا بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید.
- با احتیاط دوش بگیرید: تا دو روز اول نباید حمام طولانی داشته باشید یا شنا کنید. البته یک روز بعد از عمل می‌توانید دوش کوتاه بگیرید اما نباید ناحیه عمل را بشویید.
- مراقب علائم هشدار باشید: به محض مشاهده علائم عفونت مثل ترشحات بدبو، تورم غیرعادی، تغییر رنگ پوست یا تب بالاتر از ۳۸ درجه، فورا به پزشک مراجعه کنید.
کلام آخر
خیلی از زوج‌ها در مقطعی از زندگی‌شان به هر دلیلی تصمیم می‌گیرند دیگر بچه‌دار نشوند. در چنین شرایطی، وازکتومی (عمل بستن لوله) به عنوان روش دائمی جلوگیری از بارداری که در اکثر موارد موفقیت‌آمیز و بدون عارضه است، به گزینه اول بسیاری از افراد تبدیل میشود.
کوتاه بودن زمان جراحی، عوارض کم و عدم تاثیر روی توان و میل جنسی، باعث شده خیلی‌ها به فکر بستن لوله اسپرم در مردان بیفتند. با همه اینها، بسیار مهم است که این جراحی را زیرنظر اورولوژیست حاذق و مجرب انجام بدهید و همه مراقبت‌های پس از عمل را رعایت کنید تا دچار عوارض نشوید.
سوالات متداول
آیا بعد از عمل وازکتومی امکان بارداری هست؟
احتمال بارداری بعد از وازکتومی خیلی کم است، اما صفر نیست. در هفته‌های اول، هنوز در لوله‌های منی‌بر اسپرم وجود دارد، بنابراین حتما باید از یک روش جلوگیری از بارداری استفاده کنید. بعد از انجام آزمایش اسپرم و تایید خالی بودن مایع منی (8 تا 16 هفته بعد از عمل)، احتمال بارداری به حدود 1.%0 در سال می‌رسد.
وازکتومی قابل برگشت است؟
بله. طی عمل برگشت وازکتومی که به آن وازووازستومی (Vasovasostomy) می‌گویند، لوله‌های منی‌بَر دوباره به هم متصل می‌شوند تا قدرت باروری برگردد. اما مشکل اینجاست که عمل باز کردن لوله‌ها نهایتا در ۱۰ تا ۱۵ درصد موارد به بارداری موفق منجر میشود که رقم بسیار ناچیزی است.
هزینه عمل وازکتومی مردان چقدر است؟
قبلا این عمل برای آقایان بالای ۵۰ سال و دارای دو فرزند، رایگان انجام می‌شد، اما الان هزینه آن برعهده خود فرد است. این هزینه عدد ثابتی ندارد و بسته به عواملی مثل محل انجام عمل، دستمزد پزشک و پوشش بیمه برآورد میشود.
بدون نظر